Vragen

Scheiden? Wat nu….

Heeft u een vraag en staat deze er hier niet bij? Stel uw vraag aan het Scheidingscafé020 of bel direct met één van de teamleden.

Hoe vertel je het aan de kinderen en wanneer?
Ouders houden hun plannen om uit elkaar te gaan soms lang verborgen. Bijvoorbeeld omdat ze hun kinderen willen beschermen. Maar voor kinderen is het scheidingsproces beter te verdragen als ze weten wat er gaat gebeuren vóórdat de verhuizing van een van de ouders plaatsvindt. Hoe kun je hen het beste informeren?

Wacht zo mogelijk tot het besluit om te scheiden vaststaat, evenals de datum waarop een van de ouders uit huis vertrekt. Breng de kinderen dan een paar weken van tevoren op de hoogte. Wacht echter niet te lang. Kinderen voelen vaak dat er iets gaande is.
Vertel, als het even kan, de kinderen op een rustig moment dat jullie willen scheiden. Houd rekening met hun leeftijd en ontwikkelingsniveau. Kinderen hoeven niet alles te weten en zeker geen volwassen details. Kinderen verwerken ingewikkelde emoties in stappen. Denk eraan dat ze niet alles in één keer begrijpen, laat staan verwerken. Houd er ook rekening mee dat kinderen heel anders kunnen reageren dan je misschien verwacht.
Vertel de kinderen in ieder geval dat jullie niet meer samen in één huis willen wonen; dat het niet hun schuld is maar te maken heeft met moeilijkheden tussen jullie beiden. Vertel hen ook dat jullie altijd van hen zullen blijven houden en voor hen blijven zorgen. Dat ze altijd alles kunnen aan jullie kunnen vragen. Het is ook goed wanneer kinderen voelen dat het besluit definitief is en dat ze niets kunnen doen om jullie weer bij elkaar te brengen.
Leg, voor zover mogelijk, concreet uit wat er gaat veranderen, bijvoorbeeld hoe jullie de zorgtaken na de scheiding gaan verdelen of hoe jullie de omgang met de ouder waar de kinderen niet wonen, zullen vormgeven.
Betrek de kinderen bij het nemen van beslissingen die hun direct aangaan. Dat helpt hen namelijk om zich minder machteloos te voelen, en dat is goed voor hun verwerking.

Niet meer als partners maar als ouders communiceren
Je huwelijk of relatie verbreken maar toch met je ex in contact blijven voor de kinderen? Het is voor veel ouders die uit elkaar gaan een ingewikkelde opgave. Toch zijn er wel mogelijkheden.
Sommige ouders kunnen op eigen kracht op een goede manier met elkaar verder. Sommigen lukt het misschien niet direct, maar dan toch wel op den duur, eventueel met wat hulp van familie of vrienden. Anderen hebben profijt van (familie)mediation, of scheidingshulpverlening.Een psycholoog-mediator kan je helpen je relatie opnieuw inhoud te geven: je neemt afscheid van elkaar als partner om vervolgens collega-ouder te worden (NB: niet te verwarren met co-ouder, zie verder). Je leert de communicatie met je ex op de belangen van de kinderen te richten. Je hoeft je ex niet aardig te vinden of goede vrienden te zijn om dit te doen. Nodig is dat je omwille van de kinderen op een goede manier met elkaar omgaat.

Wat doet het met mijn kind als wij uit elkaar gaan?
In de meeste situaties is een scheiding van de ouders voor de kinderen een ingrijpende gebeurtenis. Het is voor kinderen vanzelfsprekend dat hun ouders bij elkaar zijn. Een scheiding zal waarschijnlijk een blijvende indruk bij hen achterlaten.
Onderzoek toont aan dat kinderen vaak nadelige gevolgen ondervinden van een scheiding. Het gaat hierbij niet alleen om jonge kinderen, maar ook oudere kinderen. Het kan zijn dat dit op latere leeftijd pas blijkt.
Het is echter niet noodzakelijk dat kinderen nadelige gevolgen ondervinden. In hoeverre kinderen lijden onder de scheiding van hun ouders hangt af van veel verschillende factoren. Van belang is bijvoorbeeld hoe een kind de situatie vóór de scheiding heeft ervaren (veel of weinig ruzie), en hoe de ouders tijdens en na de scheiding met elkaar omgaan en over elkaar spreken. Voor het kind is het van groot belang dat de ouders samen opvoeder blijven en dat de scheiding niet tussen de ouders in komt te staan.
Veel ouders in scheiding worstelen met de vraag hoe zij hun kinderen het beste kunnen begeleiden. Doordat ouders vaak nog niet weten hoe zij met hun éigen emoties in de nieuwe situatie om moeten gaan, wordt er soms onbedoeld te weinig aandacht besteed aan goede begeleiding van de betrokken kinderen. Maar het wel van belang dat die aandacht er is.

Is het belangrijk om een kindercoach in te schakelen?
Een kindercoach biedt zowel ouders als kinderen hulp bij praktische vragen, zoals wat er komt kijken bij een verhuizing, het verdelen van de spullen tussen twee huizen en de overstap naar een andere school. Daarnaast helpt de coach vooral ook bij het omgaan met de soms heftige emoties die een scheiding oproept, zoals onzekerheid, angst, verdriet, schuldgevoel. Voor kinderen betekent een scheiding vaak verlies van het basisvertrouwen. Ze hebben de neiging zichzelf de schuld te geven. De coach zorgt ervoor dat kinderen vragen kunnen stellen en hun gevoelens over de scheiding kunnen uiten.
Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis voor een kind en het kan zijn dat je kind er last van heeft. De mate waarin hangt onder meer af van hoe je er als ouder met je kind over communiceert. Het is belangrijk dat je kind niet in een loyaliteitskwestie terecht komt. Een therapeut of een gezins (kinder)coach kan ouder en kinderen daarbij ondersteunen.

Is het verplicht om via de rechter te scheiden?
Ja, als u gehuwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft, kunt u zonder een uitspraak van de rechter niet scheiden. Voor de procedure bij de rechter heeft u een advocaat nodig. U kunt hierover het beste in gesprek gaan met een gespecialiseerde familierechtadvocaat. Bij een verbreking van de samenwoning hoeft u in principe niet naar de rechter, ook niet als u een samenlevingscontract heeft. Wel is het dan wellicht nodig om op onderdelen (bijvoorbeeld over alimentatie) naar de rechter te gaan. Ook daarvoor heeft u dan een advocaat nodig.

Mijn man/vrouw wil niet meewerken aan een scheiding. Wat nu?
De juridische grond voor echtscheiding (of ontbinding van geregistreerd partnerschap) is: duurzame ontwrichting van het huwelijk of partnerschap. In gewoon Nederlands betekent dit: het huwelijk loopt definitief niet meer goed. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Deze oorzaken kunnen door (ex)partners heel verschillend worden beleefd en zijn voor iedereen persoonlijk. In een echtscheidingsprocedure zal het echter geen onderwerp van gesprek of strijd worden, omdat een rechter niet naar de reden van de echtscheidingswens kijkt. Het komt er dus op neer dat als één van de beide partners wil scheiden, de ander dit niet kan tegenhouden. Dit geldt ook voor het geregistreerd partnerschap. Bij de verbreking van samenwoning (al dan niet op basis van een samenlevingscontract) hoeft u niet naar de rechter.

Het is wel fijn als u vervolgens samen afspraken kunt maken over de gevolgen van de (echt)scheiding of verbreking samenwoning. U kunt dit het beste doen met een gespecialiseerde mediator of echtscheidingsadvocaat, wat de diverse afspraken kunnen nogal wat emotionele, praktische, juridische, financiële en/of fiscale gevolgen hebben.

Heb ik recht op gefinancierde rechtsbijstand (toevoeging)?
Sommige mensen komen in aanmerking voor gefinancierde rechtsbijstand. Dat is afhankelijk van uw persoonlijke inkomens- en vermogenssituatie. Zie voor de inkomens-en vermogensgrenzen www.rvr.org. Uw advocaat of mediator kan u hierover ook voorlichten in het intakegesprek.

Indien u niet in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand is het goed om kritisch te werk te gaan bij het zoeken van een advocaat of mediator. Advocaten en mediators die zijn aangesloten bij de Vereniging voor familierechtadvocaten en scheidingsmediators (vFAS) zijn gespecialiseerd, goed opgeleid, meestal ervaren, en niet per se duurder dan andere advocaten.

Moet ik naar een notaris?
Bij een scheiding is het in principe niet nodig om naar een notaris te gaan. Een notaris kan u eventueel wél helpen met bijvoorbeeld het aanpassen van het testament of een akte van verdeling bij de verkoop van de woning. Ook kan het soms raadzaam zijn om voorafgaand aan de echtscheiding huwelijkse voorwaarden op te laten maken bij de notaris. Uw gespecialiseerde advocaat/mediator kan u hierover adviseren.

Wat gebeurt er met het pensioen?
In principe dient het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen –voor zover dat is opgebouwd in loondienstverband- bij helften verdeeld te worden op grond van de Wet verevening pensioenrechten. U kunt daar echter ook van afwijken. Uw gespecialiseerde advocaat/mediator kan u hierover adviseren.

Blijven we fiscaal partners?
Het is verstandig om naast juridisch advies, ook fiscaal advies te vragen ingeval van scheiding. Bijvoorbeeld over het fiscaal partnerschap, over hypotheekrenteaftrek en de eigen woningregeling na echtscheiding, over partneralimentatie, of over een combinatie van dit alles. In principe is het zo dat men geen fiscaal partners meer is wanneer het echtscheidingsverzoek is ingediend en wanneer een van beiden zich heeft uitgeschreven uit het GBA adres van de echtelijke woning (ingeval van huwelijk en geregistreerd partnerschap). Bij samenwoners is men geen fiscaal partners meer wanneer een van beiden zich heeft uitgeschreven uit het GBA adres van de woning waarin men samenwoonde. Wel kunnen ex-partners er nog het gehele verdere jaar voor kiezen als fiscaal partners te worden aangemerkt. Uw gespecialiseerde advocaat/mediator kan u hierover adviseren.

Hoe zit het met het huis? Moet dat verkocht worden?
Vaak is in een scheidingssituatie een al of niet gezamenlijke woning het grootste probleem. Mogelijke oplossingen hangen af van diverse zaken zoals: is het een koop- of een huurwoning, wie is eigenaar/huurder, wat is het huwelijksgoederenregime (huwelijkse voorwaarden of gemeenschap van goederen) of woont u samen, al of niet met een samenlevingscontract. Ook uw eigen financiële situatie is van belang, alsmede fiscale zaken. En uiteraard speelt hierbij een grote rol waar de kinderen gaan wonen. Wat de mogelijkheden zijn en de (financiële) gevolgen kunt u het beste in overleg met de familierechtadvocaat of mediator bespreken.

Hoe kom ik aan een ander huis?
Vaak is in een scheidingssituatie de woonsituatie het grootste probleem (zie het antwoord op de voorgaande vraag). Hoe u aan een andere woning kunt komen na (echt) scheiding hangt af van uw eigen (financiële) situatie, waar u wilt gaan wonen en of de kinderen daar ook gaan wonen. Nu de crisis op de woningmarkt weer wat aantrekt (zeker in Amsterdam en omstreken) is het wellicht gemakkelijker om uw oude woning te verkopen, en om een andere woning te kopen. Het verkrijgen van een sociale huurwoning is aan allerlei toewijzingsregels gebonden (zie www.dienstwonen.nl). Een hypotheekadviseur, een makelaar, de gemeentelijke diensten en/of een woningcorporatie kan u wellicht voorzien van meer informatie over de mogelijkheden.

Worden afspraken omtrent de kinderen vastgelegd?
Alle zaken over de kinderen worden geregeld in een ouderschapsplan. Bij het indienen van een verzoek tot echtscheiding of tot ontbinding van een geregistreerd partnerschap bij de rechtbank is een ouderschapsplan verplicht. Samenwonende ouders die uit elkaar gaan hebben geen verplichting om hun afspraken over de kinderen vast te leggen in een ouderschapsplan. Als deze laatste ouders de rechtbank toch om een beslissing willen vragen op en bepaald punt de kinderen betreffende, en ze hebben beiden het ouderlijk gezag, dan is een ouderschapsplan wel weer verplicht. Een familierechtadvocaat of mediator kan u helpen bij het opstellen van het ouderschapsplan. Kindertherapeuten kunnen kinderen eventueel begeleiden bij het aangeven van wat voor hen van belang is om op te nemen in het ouderschapsplan.

Wat gebeurt er met de gezamenlijke ziektekostenverzekering?
Deze verzekering wordt in twee aparte polissen opgesplitst, waarvan een met de kinderen. De eventuele werkgeverskorting vervalt dan op een van de polissen.

Is een school verplicht om beide ouders na de scheiding te informeren over het wel en wee van hun schoolgaande kinderen?
Na echtscheiding of beëindiging van een geregistreerd partnerschap houden beide ouders in principe het ouderlijk gezag. Bij samenwonen is het niet automatisch zo dat beide ouders het gezag hebben. Dit kunnen zij in onderling overleg regelen (voor daartoe bestemde formulieren zie www.rechtspraak.nl), of, indien de gezaghebbende ouder hieraan niet meewerkt, kan de rechtbank op verzoek van de andere ouder daarover een beslissing nemen. Dat kan ook nog na verbreking van de samenwoning. De school is verplicht beide ouders te informeren indien beide ouders het ouderlijk gezag hebben. Ook de niet-gezaghebbende ouder heeft immers recht op belangrijke informatie met betrekking tot de leerprestaties van het kind.

Heeft kinderalimentatie voorrang op partneralimentatie?
Ja, sinds 1 maart 2009 bestaat er een wettelijke voorrangsregeling voor kinderalimentatie. Hieruit volgt dat de beschikbare financiële draagkracht eerst ten behoeve van de kinderen dient te worden benut. Daarna wordt bekeken of er nog ruimte is voor partneralimentatie.

Wat is gemeenschap van goederen?
Als je trouwt zonder (vooraf) huwelijkse voorwaarden te laten opstellen, dan is er sprake van een zogenaamde `gemeenschap van goederen`. Grofweg houdt dat in dat alles wat je hebt op het moment van trouwen gemeenschappelijk wordt, zowel de baten als de lasten, dus niet alleen alle goederen maar ook alle schulden. En ook alles wat er tijdens het huwelijk bijkomt of afgaat aan baten of lasten, is gemeenschappelijk. Er zijn maar een paar landen in de wereld die een dergelijke stelsel hanteren. Door het indienen van een echtscheidingsverzoek bij de rechtbank (ofwel een verzoek tot ontbinding van het geregistreerd partnerschap) wordt de (huwelijks)gemeenschap ontbonden. Die gemeenschap is op dat moment vatbaar voor verdeling. In de regel geschiedt die verdeling bij helften. Verknochte goederen blijven buiten de gemeenschap. Een voorbeeld van een verknocht goed is een schenking onder uitsluitingsclausule. De verdeling van een ontbonden huwelijksgemeenschap kan lastige materie zijn. U kunt daarover het beste advies inwinnen bij een gespecialiseerde familierechtadvocaat.

Wat betekent huwelijkse/partnerschapsvoorwaarden voor mij?
Eenvoudig gezegd betekent dat dat je niet in gemeenschap van goederen bent gehuwd maar op basis van een contract. Dat contract sluit je doorgaans voorafgaand aan het huwelijk bij de notaris. In principe kan je in zo’n contract alles afspreken dat partijen willen. Er zijn veel situaties denkbaar waarin het verstandig kan zijn om huwelijkse voorwaarden op te stellen. Denk aan kwesties als:
– grote financiële ongelijkheid tussen partners;
– schulden van één van de aanstaande echtgenoten;
– wens van echtgenoten om financieel onafhankelijk te blijven;
– zakelijke risico’s van (één van) de echtgenoten;
– bescherming familievermogen (erfenissen en schenkingen);
– bescherming rechten van kinderen uit eerder huwelijk;

Voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden heb je dus een notaris nodig. Het is zaak om een gesprek met de notaris goed voor te bereiden. Een advocaat heb je in principe niet nodig, maar soms is het wijs om toch voor jezelf een advocaat te raadplegen die kan adviseren over de inhoud van de overeengekomen huwelijksvoorwaarden en de consequenties daarvan bij de scheiding. Maar een notaris kan dit in principe ook.
De afwikkeling van huwelijkse – of partnerschapsvoorwaarden ingeval van echtscheiding respectievelijk ontbinding van het geregistreerd partnerschap, kan zeer lastige materie zijn. U kunt daarover het beste advies inwinnen bij een gespecialiseerde familierechtadvocaat.